ACTIEVOEREN DOE JE ZO

Actievoeren, hoe doe je dat? Is staken effectiever dan handtekeningen verzamelen? Heeft actievoeren überhaupt zin? De meningen hierover verschillen. In “Actievoeren doe je zo” kijken we terug op succesvolle acties van leden en kaderleden van FNV Handel. Om van te leren.

“Vakbondslidmaatschap betaalt zich uit bij Avandis”, zo luidde de kop boven een artikel in het FNV Magazine van december 2019. Wat was het geval? Het eindbod van de werkgevers aan de cao-tafel was volgens FNV Handel ver onder de maat. De vakbonden CNV en De Unie stemden wél in met het eindbod. Daarmee was de sector-cao voor de ongeveer tweehonderd drankproducenten, drankengroothandels en wijnhandelaren in ons land een feit. Ondanks dat FNV Handel weigerde deze cao te tekenen.

Was het daarmee einde verhaal? Nee. De FNV-leden bij Avandis kwamen in actie. De bereidheid onder de achterban om zich in te zetten voor een betere uitkomst bleek groot. Wat meespeelde was dat de FNV een paar jaar eerder ook al van de onderhandelingstafel was weggehouden. Ze legden vier maal een dag het werk neer en sleepten daarmee binnen hun eigen bedrijf alsnog een veel betere loonsverhoging uit het vuur.

De directeur van Avandis, die nota bene namens de werkgevers ook aan de cao-tafel had gezeten, vroeg zich hardop af waarom dit lot uitgerekend zijn bedrijf trof. Heel simpel, vertellen de drankenbereiders en FNV-kaderleden bij Avandis: Wishal Oedjagirsing en Cor Bouterse. Omdat veel Avandis-medewerkers vakbondslid zijn en bereid zijn om samen te strijden voor een gewoon goed salaris.

Nieuw vakbondssucces

Inmiddels zijn we ruim twee jaar verder en opnieuw hebben de FNV-leden bij Avandis een vakbondssucces behaald. ‘De afgelopen twee jaar, toevallig de coronajaren, zouden we er jaarlijks 1,25 procent bij krijgen’, vertelt Oedjagirsing. ‘Niet bepaald veel, temeer omdat de inflatie in deze periode zo’n 4 procent bedroeg. Maar omdat we midden in de pandemie zaten hebben we het aangekeken.’

‘Recent hebben we wél bij onze werkgever aangeklopt en gevraagd om meer’, vult Bouterse aan. ‘Het gaat niet heel goed met het bedrijf, maar zeker ook niet slecht, dus er is ruimte. In zo’n geval kun je met de vuist op tafel slaan en eisen gaan stellen, maar je kunt het ook op een andere manier oplossen. Wij hebben deze keer gekozen voor een handtekeningenactie van de medewerkers en een petitie met daarin het verzoek om ons tegemoet te komen. Dat heeft gewerkt.’

Lang verhaal kort: de reiskosten zijn per direct verhoogd naar 21 cent per kilometer en alle medewerkers krijgen elk kwartaal een energievergoeding van 50 euro. Hiernaast zijn doelstellingen afgesproken rond zes thema’s, die wanneer de doelstellingen worden gehaald per thema leiden tot 50 euro bonus voor iedereen. ‘Alles bij elkaar opgeteld kan dit oplopen tot wel 250 euro extra per persoon per kwartaal’, aldus Oedjagirsing.

Het geheim?

Eerst succes met een stakingsactie, en nu met een handtekeningenactie. Wat is bij Avandis hét geheim achter actievoeren? Bouterse: ‘Van alle medewerkers is 70 procent vakbondslid. Dat maakt dat je een serieuze vuist kunt maken. Op één na zijn ze allemaal lid van FNV Handel. Die ene andere is lid van De Unie en het CNV heeft helemaal geen leden bij Avandis.’

Die grote vakbondsvertegenwoordiging stamt uit het verleden, toen het bedrijf nog in Nieuw Vennep gevestigd was, Bols heette en een geheel eigen cultuur én een eigen cao had. We maakten als werknemers zelf afspraken met de directeur over onze arbeidsvoorwaarden. Ons was daardoor al vroeg duidelijk: als je nou maar veel leden hebt, dan kom je daar altijd wel uit.’

Oedjagirsing: ‘Zodra iemand als nieuwe kracht het bedrijf binnenkomt, vragen we hem of haar om vakbondslid te worden. Dat vinden wij belangrijk, zeggen we dan, en we leggen vervolgens uit waarom we dat vinden. We begrijpen overigens ook de andere kant van de zaak. Dus wanneer het economisch allemaal even lastig loopt, willen wij ook niet het onderste uit de kan halen.’

Bouterse: ‘Voor ieder lid dat ik inschrijf, ontvang ik van de bond een tientje wervingspremie. Dat geld geef ik altijd direct terug aan dat lid zelf. Ik hoef er namelijk niet rijk van te worden. Het gaat er om dat we een sterke partij achterop onze fiets hebben zitten die voor de werknemers de onderhandelingen doet.’

Gesloten gelederen

Binnen het brede palet van actiemogelijkheden is staken volgens Oedjagirsing ‘het aller, aller, allerlaatste redmiddel. Dat doe je alleen als het écht niet anders kan. Dat is altijd pas nadat je eerder al je ongenoegen kenbaar hebt gemaakt, en hebt aangegeven dat je bepaalde wensen koestert die je hoopt te bereiken zonder het bedrijf te beschadigen.’

Het kostte tijdens de stakingsacties in 2019 overigens wel de nodige inspanningen om de gelederen gesloten te houden, erkent Bouterse. ‘Mensen gingen toch twijfelen. Zeker toen de directeur nota’s ging schrijven en speeches in de kantine ging houden over hoe slecht het ging en dat de medewerkers ook een bijdrage moesten leveren. Dit klopte inderdaad, want er was fors geïnvesteerd en we stonden even in de min, maar dat kwam vanzelf goed. Wanneer ik mijn huis ga verbouwen heb ik dat ook niet het jaar daarop alweer terugverdiend.’

De FNV-kaderleden die de acties begeleidden hebben op de werkvloer veel gesprekken moeten voeren om iedereen gemotiveerd te houden en toch vooral door te zetten. Moraal van het verhaal volgens Oedjagirsing: ‘Het loont om met veel mensen tegelijk vakbondslid bij een bedrijf te zijn en als zodanig de rijen gesloten te houden. Je hoeft niet de hoofdprijs te krijgen, zolang de werkgever ook niet als verliezer uit de strijd komt. Maar wij hebben als werknemers wél meer gekregen dan onze andere collega’s in de sector, en dit winstpunt moeten we ook onze werkgever nageven.’

‘Het nadeel van onze meest recente afspraken binnen Avandis’, aldus Bouterse, ‘is dat ze niet structureel zijn omdat ze niet in de cao vastliggen. Natuurlijk hadden we dit dus wel veel liever in de cao afgesproken. Medio oktober is er weer nieuw cao-overleg voor de gehele sector. Dan willen we dat FNV Handel gewoon weer aan tafel komt te zitten en dat de werkgevers goed naar de wensen van onze bond luisteren. Gebeurt dat niet, dan gaan we weer de barricades op. Hopelijk gebeurt dat dan sectorbreed, dus ook in de andere bedrijven.’