Wat heb je een organisatie te brengen? Daar draait het om in je cv en sollicitatiebrief. ‘Wees gericht op de ander’, zegt Rasenberg. ‘Wat wil jij voor hen gaan doen?’ Een cv mag van haar best uitgebreid zijn. ‘Het gaat om de leesvriendelijkheid. Met goede kopjes en verwijzingen maak je ook een langer cv makkelijk door te scrollen.’ Ze raadt af om een ‘popiejopie’ cv vol toeters en bellen zoals online verwijzingen en foto’s op te sturen, zeker niet als die moeilijk te downloaden zijn. ‘Dat kan misschien als je de reclamewereld in wil, maar anders moet je dat gewoon niet doen.’

In je cv laat je de feiten spreken, met bovenaan de voor déze functie relevante - en liefst recente - ervaring. ‘Grote organisaties voeren vaak als eerste een selectie van de cv’s uit. Als jouw meest relevante ervaring dan onderaan staat, ben je verloren.’ Je kunt aan je cv zelfs bijlagen toevoegen, met voorbeelden van hoe je in bepaalde situaties te werk bent gegaan en wat het resultaat was. ‘Denk niet dat mensen dat wel tussen de regels door lezen. Maak het zo concreet mogelijk.’

In de brief staat je persoonlijke verhaal over waarom je denkt voor deze organisatie iets te kunnen betekenen. Zonder herhalingen van het cv of – nog erger – een verwijzing naar LinkedIn. Volgens Vera Spaans-Kramer is een motivatiebrief steeds minder nodig. ‘Het is wel nuttig een motivatiebrief te schrijven als er specifiek om gevraagd wordt natuurlijk. Maar hou het kort en krachtig. In de brief heb je de kans om je goed voor te stellen, te vertellen over een carrièreswitch bijvoorbeeld of waarom je zoveel verschillende jobs hebt gehad. Leg uit welke specifieke skills je bezit of waarom er gaten zitten in je cv.’

Nog een belangrijke tip: Je hoeft niet voor honderd procent te voldoen aan een vacature. ‘Tachtig procent is genoeg, dan heb je nog doorgroeimogelijkheden’, zegt Rasenberg. Daarin tellen bovendien niet alleen de titels van functies die je hebt gehad, maar vooral de werkzaamheden die je hebt uitgevoerd. ‘Soms zetten mensen iets relevants niet in hun cv, omdat dat niet onder hun officiële functie viel. Zonde, want zeker in deze tijd zijn organisaties vooral op zoek naar competenties. Die kun je ook hebben opgedaan buiten je functie of zelfs buiten je werk om.’

Ook hier geldt: neem de voorbereiding serieus. Maak een lijstje met alles wat je wil vertellen en oefen eens met vrienden. Op dat lijstje horen ook vragen die je zelf wil stellen. Douwes: ‘In de leukste sollicitatiegesprekken ben je echt over en weer geïnteresseerd in elkaar. Het is bovendien fijn om even in de luistermodus te komen, anders ben je veel te hard aan het werk.’ Je kunt tussendoor bijvoorbeeld vragen of jouw verhaal past bij hoe de organisatie werkt. Jij wil tenslotte óók ontdekken of het een match is. ‘Vergeet in al je enthousiasme dus niet ook op alarmbellen te letten. Als een leidinggevende voor jou te dominant is, zul je daar ook in je werk tegenaan lopen.’

Zoek van tevoren goed uit wie je tegenover je hebt en of je misschien dingen deelt. ‘Dat kan gewoon via LinkedIn, dan merken ze ook dat jij je huiswerk doet.’

En wat als je heel gespannen bent voor het gesprek? Volgens Spaans-Kramer zijn zenuwen prima zolang ze het gesprek niet overschaduwen. ‘Let op je ademhaling. Neem van tevoren een grote teug adem en adem uit alsof een ventieltje leegloopt. Doe dat gerust nog twee keer. Je stressgehalte neemt daarmee af. Frons of kijk niet te vaak weg tijdens het gesprek. Denk eraan dat het een wederkerig gesprek is. Neem af en toe een slokje water tijdens het gesprek, zo krijg je tijd om te resetten. Weet dat je fouten mag maken, dat doen we allemaal. Dus raak niet gestrest als je de draad even kwijt bent.’

Volgens Douwes mag je ook best persoonlijk zijn in plaats van alleen brave antwoorden te geven. Of het verstandig is om over een burn-out of chronische ziekte te beginnen, hangt een beetje af van het bedrijf. ‘Op de bedrijfspagina zie je misschien hoe ze tegenover belangrijke onderwerpen staan, zoals (mentale) gezondheid, privé-werkbalans en werkdruk. Een andere goede bron zijn anonieme recensies op Glassdoor. Maar wat je ook kiest: bedenk in elk geval hoe je erover praat als voor jouw lastige onderwerpen tóch ter sprake komen.’

Salaris is trouwens géén onderwerp voor het eerste gesprek. ‘Dat is ook psychologisch niet slim, want als ze jou willen hebben, kun je meer vragen.’ En een tip van Douwes over kleding: trek iets comfortabels aan. Zelf droeg ze eens een te strak truitje en zat vervolgens tegenover twee nieuwsgierige mannen het hele gesprek met haar armen over elkaar. Hoe je er fysiek bij zit bepaalt sowieso veel van je eerste indruk. Werkgevers noemen als grote missers bij sollicitanten vaak een ineengezakte houding, zenuwachtig gefriemel, een slappe handdruk en geen glimlach of oogcontact.

Met een roze overwinningsbril op omdat de baan binnen is, wordt deze laatste stap in de sollicitatie het meest onderschat, zegt Spaans-Kramer. Een goede voorbereiding betaalt zich hier bijna letterlijk uit. ‘Check je salaris en je cao op salariswijzer of loonkompas en bedenk: wat is je absolute ondergrens en wanneer haak je af?’

‘Er valt best iets te eisen, zeker nu mensen moeilijk te krijgen zijn. Aan een schaal verander je niet zoveel, maar aan een trede wel. En hoe zit het met het ontwikkelbudget, vakantiedagen en pensioen? Heel veel mensen hebben achteraf spijt dat ze niet even hebben doorgevraagd over bijvoorbeeld die reiskostenvergoeding.’

‘Luister altijd goed naar waarom iets niet zou kunnen en vraag door als dat onduidelijk is. Je kunt ook uitleggen waarom je misschien méér bijdraagt, omdat je bijvoorbeeld iets extra’s in je toolbox hebt. Maar dat wel allemaal zónder te door te drammen.’ Spaans-Kramer: ‘Houd het vriendelijk en leuk. Ga niet tot op het bot.’

Zelf vond ze het in voorgaande HR-functies altijd heerlijk als iemand ging onderhandelen. ‘Het geeft ook een goede indruk als je lekker pittig bent. Bij iemand die blind ondertekent, dacht ik altijd: “Moet je echt niet even kijken?”’