‘EEN PRACHTIG VERHAAL’

Het is een verhaal waar je als vakbondsbestuurder niet vaak tegenaan loopt. Het gebeurde Sietske Smit van FNV Handel. Dat begon met een telefoontje van haar leidinggevende. De voorzitter van de ondernemingsraad bij een producent van kattenbakvulling had zich gemeld met de mededeling dat de medewerkers aan het staken waren. Het was een wilde staking, nadat het overleg tussen de or en de directie over een nieuwe loonstijging was vastgelopen. Kon de bond niet een handje komen helpen?

De werknemers van Tolsa, dat is het bedrijf waar we het hier over hebben, vallen niet onder een cao. ‘Er is een personeelshandboek met daarin arbeidsvoorwaardelijke afspraken die gemaakt zijn met de or’, vertelt Smit. ‘Aan de hand daarvan spreken de or en directie doorgaans in goed overleg een nieuwe loonstijging af. Behalve dit jaar. Ze kwamen er niet uit. “Dan gaan we staken”, hadden de vertegenwoordigers van de werknemers de directie laten weten. En zo geschiedde. Maar toen de directie ook daarna niet in beweging kwam, belden ze ons. Dat was in maart.’

Welkom, kom maar langs

Tolsa is een Spaans familiebedrijf met vestigingen in diverse Europese landen. Bij de Nederlandse vestiging in Vlaardingen werken 55 mensen, van wie ongeveer 30 in vaste dienst. ‘In ons computersysteem is het bedrijf ondergebracht in de categorie Detailhandel’, vertelt Smit. ‘Zo kwam deze kwestie bij mij terecht. Wat ik vervolgens meemaakte, is een een prachtig vakbondsverhaal.’

‘Nadat ik had bij mijn leidinggevende had aangegeven deze klus te willen doen, heb ik contact opgenomen met de voorzitter van de or van deze kattenbaksteentjesfabriek’, zo begint ze haar relaas. ‘Deze Michel Breemer vertelde dat de or er met de directie niet uitkwam en de medewerkers in staking had gebracht. “Wij staken met alle vaste krachten die hier werken”, zei hij, “maar wat nu? Kan de bond het niet overnemen?” Daarop ben ik naar Vlaardingen afgereisd. Het klikte direct met Michel. Hij wist van de hoed en de rand en we konden goede afspraken maken over onze toekomstige samenwerking.’

Smit vertelde de medewerkers dat de bond niet zomaar een staking kan overnemen. ‘Dan moet de werkgever ons eerst accepteren als onderhandelaar en we moeten vervolgens alles hebben geprobeerd om er uit te komen. De medewerkers gingen weer aan de slag zodat de or de directie kon inlichten over de betrokkenheid van de FNV. Tot onze verbazing ontvingen we al snel een reactie dat de FNV welkom was en overleg spoedig zou volgen.’

Veel veiligheidsissues

Smit stuurde namens de werknemers aan op 10 procent meer loon, maar zelf bracht ze aanvullende eisen in. ‘Ik was onaangenaam verrast door wat ik in de fabriek tegenkwam. Heel veel stof, niemand die beschermende middelen droeg terwijl er met chemische middelen wordt gewerkt en ook geen belijning voor de heftrucks. Tijdens de ledenbijeenkomsten daarna kwamen steeds meer issues aan het licht.’

De vakbondsbestuurder zette een enquête uit waarin ze het personeel vroeg naar de veiligheid op de werkvloer. De uitkomsten bevestigden wat ze al vermoedde: ‘Veel veiligheidsissues, aanrijdingen en een ziekteverzuim van maar liefst 29 procent! Dat is een ongelooflijk hoog percentage; het landelijk gemiddelde ligt op 5 procent. De uitkomsten heb ik aangeboden aan de directeur, en die zei doodleuk: “Dankjewel, ik neem dit mee als feedback”. Ik was woest! Hij was duidelijk niet van plan om hier spoedig actie op te ondernemen. Wie zo reageert, ziet zijn medewerkers niet meer als mensen. Daarop heb ik het onderwerp veiligheid onderdeel gemaakt van de eisen. Om de eisen kracht bij de te zetten hebben we een petitie opgezet en aangeboden aan de directie.’

Acht weken durende staking

Niet veel later ontspoorde het overleg helemaal. Na twee rondes en veel vertraging en geen tolk waardoor er veel ruis was ontstaan, was Smit uitonderhandeld. ‘Op 25 april was de eerste stakingsdag onder de vlag van de FNV, en kort daarna werd nog een dag gestaakt. Op 1 mei, ze waren ze weer aan het werk gegaan, belde de or-voorzitter mij met de mededeling dat de medewerkers geïntimideerd werden. Er werden allerlei maatregelen genomen die er op wezen dat het werk door anderen zou worden overgenomen. In reactie daarop legden de vaste krachten het werk neer en liepen kwaad de fabriek uit. Prachtig, dacht ik. Want wie tijdens het werk zomaar wegloopt is écht boos. Wat een krachtige groep! Ze lieten zien: het is ons menens en we gaan ervoor. Dat was het begin van een acht weken durende fulltime staking.’

Aanvankelijk leek Tolsa geen krimp te geven. Dat kwam mede doordat de uitzendkrachten wel doorwerkten waardoor drie van de acht productielijnen in bedrijf bleven. Maar door vol te houden raakte Tolsa door de voorraden heen en kwam de levering van kattenbakvulling aan Nederlandse winkels als Intratuin, Lidl en Welkoop in het geding.’

Steun uit alle hoeken

Smit: ‘We hebben ITF gevraagd een inspectie te doen op de boot die de grondstoffen voor de productie levert. Gijs Mol van ITF heeft een goede inspectie gedaan en heeft de bemanning gewezen op de solidariteitsafspraak in de cao waar zij onder vallen. De bemanning twijfelde geen seconde. Als er op de kade gestaakt wordt, dan steunen zij de stakers en helpen niet met lossen. Dit zorgde voor enorme vertraging.’

‘Tijdens de staking hebben we ook diverse poortacties gehouden’, vervolgt ze. ‘Tijdens één van die poortacties werd een verklaring voorgelezen van de Duitste vakbond Ver.di. Ook die verklaarde zich solidair. Net als de Franse vakbond. Het was een geweldige ervaring om zo breed internationaal gesteund te worden.’

Verhoudingen weer goed

Uiteindelijk wilde Tolsa weer in gesprek, maar alleen met de ondernemingsraad en stuurde daarvoor de hoogste Human Resources-manager uit Spanje naar Vlaardingen. ‘De or-voorzitter wilde aanvankelijk niet onderhandelen, maar ik heb hem aangeraden wél met haar aan tafel te gaan. Zij hadden vanuit het verleden al een vertrouwensband en dat is voor een familiebedrijf veel waard. Op afstand heb ik de or-voorzitter natuurlijk wel ondersteund.’

Na veel overleg over en weer en telefoontjes tussendoor van de hr-manager naar het hoofdkantoor in Spanje en van de or-voorzitter naar FNV-bestuurder Smit lag er een bod op tafel van 4,5 procent met terugwerkende kracht tot 1 januari 2023, 1 procent eenmalig aan het eind van dit jaar, 1 procent per 1 januari 2024, 2,5 procent per 1 april 2024 en nogmaals 1 procent eenmalig per december 2024. ‘Dat was niet de 10 procent waar we voor gingen, maar wel meer dan de maximaal 3 procent die Tolsa aanvankelijk had geboden met allerlei resultaatafhankelijke voorwaarden. Bovendien waren we er nu van overtuigd dat dit het maximaal haalbare was. Daarom heeft het personeel dat bod aanvaard.’

Toch is Smit hiermee nu niet klaar bij Tolsa. ‘Wij hebben het resultaat als FNV ondertekend en blijven bij het bedrijf. Er was geen vakbond binnen de fabriek en nu is die er wel. De meerderheid is lid geworden en we hebben laten zien wat vakbondswerk inhoudt. We hebben nog genoeg te doen richting de toekomst. De verhoudingen zijn zo goed als hersteld. Ook tussen de stakers en niet-stakers. In de kantine hebben we gezamenlijk gesproken met de medewerkers: het is niets persoonlijks, schud elkaar de hand en laten we samen verder gaan.’

Mooie samenwerking or en FNV

‘We hebben een bijzondere tijd meegemaakt’, concludeert de vakbondsbestuurder. ‘Acht weken staken is niet makkelijk. Dat was bij de start van de staking ook de boodschap naar de leden. Ik heb met Michel, de or-leden en de medewerkers alle stappen van te voren besproken. Met de or heb ik vooral gesproken over onze rolverdeling. Die is namelijk niet altijd helder en zeker in dit geval niet. De or had volledig vertrouwen in de FNV en gaf dan ook alle ruimte. Dat vertrouwen is er nog steeds, daar ben ik ze dankbaar voor. Een mooie samenwerking die tot een goed resultaat heeft geleid.’