ACTIEVOEREN DOE JE ZO

Actievoeren, hoe doe je dat? Is staken effectiever dan handtekeningen verzamelen? Heeft actievoeren überhaupt zin? De meningen hierover verschillen. In “Actievoeren doe je zo” kijken we terug op succesvolle acties van leden en kaderleden van FNV Handel. Om van te leren.

“Dat smaakt naar meer!”, zo luidde de kop boven een artikel in het FNV Handel Magazine begin dit jaar. “Wekenlang actievoeren en in totaal zes dagen staken hebben resultaat opgeleverd: de medewerkers van Gall & Gall hebben eindelijk een nieuwe cao die de goedkeuring van een meerderheid van hen kan wegdragen.”

‘We staakten niet alleen voor de cao’, verduidelijkt Alex van der Duim, winkelmanager bij Gall&Gall in Leeuwarden en vicevoorzitter van de ondernemingsraad. ‘Er speelden ook andere problemen, zoals een veel te hoge werkdruk en opleidingen die niet klopten. Deze zaken hebben nu eindelijk ook aandacht gekregen van de bedrijfsleiding.’

Slikken of stikken

Hoe kon het zover komen bij Gall&Gall, waar de medewerkers daarvoor nog nooit eerder hadden gestaakt? ‘De werkgever stelde een ultimatum’, vertelt Alex. ‘En een ultimatum betekent slikken of stikken. Toen bedacht ik me: als het dan écht niet anders kan, dan moeten we maar actie gaan voeren. Als kaderlid bij FNV Handel ben ik vervolgens rond gaan bellen onder mijn collega’s in het noorden.’

Ook elders in het land wierpen kaderleden van FNV Handel, voorafgaand aan de acties en later tijdens de daadwerkelijke stakingen, zich op. Zelfs minder ervaren kaderleden ontpopten zich tot ware kartrekkers. Zij motiveerden hun collega’s om ook mee te doen en op te staan tegen het magere loonbod van hun werkgever.

Uiteindelijk heeft volgens Alex ongeveer een derde van de 450 Gall&Gall-winkels aan de acties meegedaan. ‘We begonnen met korte sluitingen van twee uur. Daarna vier uur. Toen een complete dag, om precies te zijn een vrijdag, en vervolgens een zaterdag. We deden het samen, als personeel. Waarbij we continu via de app contact hebben onderhouden met alle winkelmanagers in het land. Dat is namelijk een groot verschil met acties bij één bedrijf: daar zitten de medewerkers bij elkaar op dezelfde locatie. Onze winkels liggen verspreid door het hele land. Daarom is goede onderlinge afstemming héél erg belangrijk.’

De rol van FNV Handel binnen dit alles was volgens hem cruciaal. ‘De bond heeft de grote lijnen bewaakt en ons gericht geadviseerd, zodat we wisten wat we wel en niet konden en mochten doen. Daardoor verliepen de acties ook zo goed. Onze vakbondsbestuurder heeft vervolgens de cao verder uit-onderhandeld. Ook dat is zoals iedereen inmiddels weet heel goed afgelopen.’

Open en eerlijk

Nu de kernvraag: wat is het geheim van succesvol actievoeren? ‘Een persoonlijke, open benadering’, zegt Alex. ‘Daar geloof ik heilig in. Dat is namelijk nodig om mensen mee te krijgen. Niet zo van: we gaan staken, doe mee. Maar meer: wat vind jij van de cao die Gall&Gall nu voorstelt? Vaak hebben mensen daar geen idee van, dus je vraagt ze min of meer om hier eens diep over na te gaan denken. Vervolgens liet ik doorschemeren dat ik geen andere uitweg meer zag dan actievoeren, en dat de weg voor hen open lag om dit voorbeeld al dan niet te volgen.’

Alex was de eerste winkelmanager in het noorden van het land die zijn winkel een paar uur dicht wilde houden. ‘Ik werk al twintig jaar bij Gall&Gall’, zegt hij hierover. ‘Wanneer je zoiets doet, het slot er op houden, dan voelt dat heel raar.’

Hij speelde niettemin open kaart, want hij plaatste zijn besluit plus de bijbehorende motivering daarvan in de appgroep van FNV Handel én in de appgroep van alle winkelmanagers. Ook belde hij zijn operationeel manager om zijn stap toe te lichten. Voorts gaf hij een interview aan de regionale krant die hem over de sluitingsactie had benaderd.

‘Mijn openheid leverde talloze reacties op’, zegt hij. ‘Van collega’s, die aangaven alsnog ook te willen gaan staken, of om uit te leggen waarom zij dat juist niet deden. Dit laatste heb ik overigens nooit veroordeeld. Dat moeten mensen helemaal zelf weten.’

Tot zijn verrassing belde ook de directeur van Gall&Gall hem. ‘Dat voelde goed. Ik werd er zelfs blij van. Zo konden we het open en eerlijk hebben over de problemen die wij als werknemers ervaren op de werkvloer.’

Nog een tip

Alex heeft nog een interessante tip voor aspirant actievoerders. ‘Zorg dat je een doel hebt en stop met staken wanneer je dat doel hebt bereikt. Onze acties bij Gall&Gall hadden ongetwijfeld langer kunnen duren, want er was vast nog wel een beetje meer winst te behalen. Maar je moet een keer tevreden zijn. Staken kost je namelijk ook veel energie. Ter illustratie: in de weken tijdens de acties heb ik griep, buikgriep én corona gekregen. Dat zegt denk ik wel iets over wat staken met je geest en lichaam doet.’

Tot slot een laatste advies: ‘Stel geen ultimatum. Gall&Gall heeft de boel geëscaleerd door een ultimatum te stellen. Had de werkgever dat niet gedaan, dan waren we er misschien ook nog wel in open onderling overleg uitgekomen.’